In het “Wat is?”-artikel van deze week, behandelen we de organisaties BUMA en STEMRA, omdat hier nogal wat onduidelijkheid over bestaat bij de beginnende artiest, muzikant, producer en songwriter.
Voordat we meteen in deze organisaties duiken, moeten we eerst nog het één en ander uitleggen.
Het begint allemaal bij het creëren van muziek.
Wanneer een songwriter, producer, componist, zanger, of muzikant een complete unieke (lees: geen cover!) song schrijft, is er iets ontstaan wat wij het ‘auteursrecht’ noemen.
De officiële omschrijving van Auteursrecht luidt als volgt:
“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”
Auteursrecht komt dus ook voor in andere vormen van kunst zoals; fotografie, letterkunde en wetenschap. Het auteursrecht ontstaat in principe vanaf het moment dat de maker(s) het werk heeft gecreëerd. Daarvoor hoeft verder niets te worden geregeld. Echter, is je werk niet automatisch (goed) beschermd en kun je ook niet gelijk geld verdienen met je auteurswerk.
De praktijk:
Wanneer er een song op de radio wordt afgespeeld, betaald de radiozender (bijv. 3FM) een bepaald bedrag aan degene die de desbetreffende song heeft geschreven; de auteur. Daarnaast wordt er ook een bedrag betaald aan de persoon of personen die de song hebben ingespeeld, dus de performing artist en de muzikanten. Het is belangrijk om deze 2 dingen los van elkaar te zien. De persoon die de song heeft ingezongen (bv. Beyonce) is niet altijd ook degene die de song heeft geschreven. Dat is voor het auteursrecht een heel belangrijk verschil.
Het bedrag dat de radiozender betaald wordt echter niet rechtstreeks op de bankrekening van de auteur van de song gestort. Dat zou een enorme administratie opleveren. Mede om deze reden is de BUMA in het leven geroepen.
De BUMA / STEMRA is de enige Nederlandse rechtenorganisatie die de belangen behartigt van de componisten en tekstdichters (oftewel; de auteurs) . De BUMA / STEMRA zorgt ervoor dat zij geld incasseren bij radiostations, platenmaatschappijen, concertzalen (etc) voor haar leden (de auteurs). Na een aftrek van een administratieve vergoeding voor de BUMA / STEMRA, wordt dit geld uitgekeerd aan de auteurs. Het geld dat het radiostation moet betalen gaat dan ook rechtstreeks naar de BUMA, in plaats van naar alle individuele auteurs.
Dus; als auteur kun je je aanmelden bij de BUMA / STEMRA om vervolgens geld te laten incasseren wanneer jouw muziek bijvoorbeeld op de radio wordt gedraaid. Is het verplicht om je aan te melden bij de BUMA / STEMRA? Nee, je bent als auteur niets verplicht! Je kunt je bijvoorbeeld ook inschrijven bij een rechtenorganisatie in het buitenland. Bijvoorbeeld ASCAP of BMI in Amerika. Dit heeft echter zo zijn voor- en nadelen. Je kunt besluiten om je nergens in te schrijven, maar dan loop je wel geld mis 😉
BUMA vs. STEMRA (+ SENA).
In wezen zijn de BUMA en de STEMRA 2 verschillende organisaties met beiden een ander doel, waar je je overigens ook los bij aan kan melden.
De BUMA incasseert geld wanneer een auteursrechtelijk werk ‘openbaar’ is gemaakt (lees: is uitgevoerd). Bijvoorbeeld via de radio, tv of optredens.
De STEMRA incasseert geld wanneer een auteursrechtelijk werk is ‘vermenigvuldigd’ (lees: geperst op CD/DVD).
Vraag: Als een song op de radio wordt afgespeeld, betaald de radio dan ook aan de STEMRA?
Antwoord: Nee. Het gaat in dit geval om een uitvoering/openbaarmaking van een song (BUMA) , dus niet het vermenigvuldigen (STEMRA).
De STEMRA incasseert in de praktijk vaak bij platenmaatschappijen, omdat die uiteindelijk de CD’s wil laten persen (vermenigvuldigen) en verkopen van de onder haar contract staande artiesten. De platenmaatschappij betaalt in dit geval een x-bedrag PER gedrukte CD aan de STEMRA voor het vermenigvuldigen. De STEMRA keert dit vervolgens weer uit aan de auteur.
Vraag: Als een song op de radio wordt afgespeeld, krijgt de zanger van de song dan ook altijd betaald via de BUMA?
Antwoord; Nee. Niet in alle gevallen is de zanger of zangeres ook de auteur. Degene die die song heeft ingespeeld/ingezongen krijgt wel een vergoeding, maar dan via de organisatie SENA. SENA behartigt de rechten van de uitvoerende muzikanten / artiesten en de producent. Met producent wordt niet de ‘producer’ bedoeld zoals wij die kennen, maar degene die het werk heeft laten drukken. Vaak wordt de producent ook omschreven als; degene die het financiële risico loopt van de opname. Als de zanger of zangeres wel de auteur is, krijgt deze uiteraard wel een vergoeding via de BUMA, en daarnaast dus ook nog een vergoeding via de SENA, mits ze staan ingeschreven bij de SENA.
Dit is dus in een notendop wat de BUMA en de STEMRA doen. Meer info is ook te vinden op de officiele website van de BUMA / STEMRA.
Uiteraard komt er rondom auteursrecht veel meer kijken dan wij in 1 gemakkelijk leesbaar artikel kunnen beschrijven. Wil jij o.a. meer weten over het auteursrecht en andere zakelijke aspecten van de muziekindustrie? Dan is wellicht de cursus ‘Muziekbusiness voor Producers’ iets voor jou!
Meer info over de cursus “Muziekbusiness voor Producers”
